فردی را تصور کنید که حوصله معاشرت با او را ندارید. چطور او را توصیف می‌کنید؟ آیا کسی که در ذهن خود دارید، عاشق تماشای تلویزیون است، حس شوخ‌طبعی ندارد، و در زمینه مالی مشغول به کار است؟ اگر این طور است، تصور ذهنی شما از یک فرد خسته‌کننده شبیه به نتایج مطالعه‌ای است که به‌تازگی در پژوهشنامه شخصیت و روان‌شناسی اجتماعی منتشر شده است. فارق از این که باورهای متعارف ما از خسته‌کننده بودن افراد درست است یا نه، محققان در این پژوهش دریافتند که این باورها می‌تواند اثرات اجتماعی نامطلوبی داشته باشد.
ویژگی‌های متعارف افراد خسته‌کننده چیست؟
محققان بررسی خود را به صورت آنلاین انجام دادند. آنها از شرکت‌کنندگان خواستند که «ویژگی‌های متعارف» یک شخص خسته‌کننده، و همین طور شغل‌ها و سرگرمی‌های مرتبط با او را بنویسند. سپس، پاسخ‌ها را بر اساس نوع ویژگی‌های فردی (مانند نداشتن شوخ‌طبعی)، نوع سرگرمی (مانند جمع‌آوری چیزهایی کلکسیونی)، و نوع شغل (مانند بانک و امور مالی) طبقه‌بندی کردند.
در ادامه، از سه گروه دیگر از شرکت‌کنندگان خواستند که به میزان رابطه این ویژگی‌ها با یک فرد خسته‌کننده رأی بدهند. در این نظرسنجی، ویژگی‌هایی فردی «جالب نبودن»، «پر‌انرژی نبودن»، و «نداشتن نظر شخصی» امتیاز بالایی گرفتند. مشاغلی که بیشتر به افراد خسته‌کننده نسبت داده شد شامل «تحلیل داده»، «حسابداری»، و «امور مالیات و بیمه»، و سرگرمی‌های متعارف این افراد «خوابیدن»، «مذهب»، و «تماشای تلویزیون» بود.
ما افراد خسته‌کننده را چطور قضاوت می‌کنیم؟
گام بعدی این پژوهش بررسی ادراک دیگران و رفتار آنها نسبت به افراد دارای ویژگی‌های نام‌برده بود. شرکت‌کنندگان توصیف کوتاهی در مورد سه فرد را خواندند. یکی از توصیف‌ها ویژگی‌های فردی، سرگرمی‌ها، و شغلی را در بر می‌گرفت که در قسمت قبل به عنوان ویژگی‌های متعارف یک فرد خسته‌کننده امتیاز بالایی گرفته بود؛ توصیف دوم شامل ویژگی‌هایی بود که کمترین امتیاز را در قسمت قبل گرفته بود؛ و توصیف سوم حالتی بینابینی داشت. (هیچ از این شخصیت‌های ساختگی به عنوان یک فرد خسته‌کننده توصیف نشده بودند، چون محققان می‌خواستند قضاوت افراد در مورد ویژگی‌ها را بررسی کنند.)
در این قسمت، شرکت‌کنندگان بر اساس میزان شایستگی (داشتن مهارت برجسته یا سخت‌کوش بودن) و صمیمیت (دوستانه یا دلسوز بودن) به هر توصیف امتیاز دادند. نتیجه این شد که در نظر شرکت‌کنندگان، کسانی که نسبتاً یا کاملاً ویژگی‌های افراد خسته‌کننده را دارند از شایستگی و صمیمیت کمتری برخوردارند.
علاوه بر این، محققان یک نظرسنجی دیگر در مورد میزان تمایل شرکت‌کنندگان به معاشرت با افراد فرضی توصیف‌شده در قسمت قبل یا دوری از آنها انجام دادند. آنها دریافتند که هر چه ویژگی‌های مرتبط با خسته‌کننده بودن در توصیف بیشتر باشد، شرکت‌کنندگان تمایل کمتری به ارتباط با آن فرد دارند.
در مجموع، این پژوهش نشان می‌دهد کسانی که ویژگی‌های متعارف خسته‌کننده بودن را دارا هستند در معرض قضاوت منفی دیگران قرار دارند و افراد از آنها فاصله می‌گیرند. با این که این نتایج چندان دوراز انتظار به نظر نمی‌رسد، مشاهده نتایج رسمی یک پژوهش علمی در مورد یک باور عمومی جالب توجه است.
آیا باورهای متعارف ما در مورد خسته‌کننده بودن برخی افراد درست است؟
البته این پژوهش ثابت نمی‌کند که ویژگی‌های متعارف افراد خسته‌کننده درست هستند یا نه. اگرچه ما ممکن است حسابدارهایی که علاقه به خوابیدن دارند را خسته‌کننده بدانیم، این فقط یک نظر شخصی است. پس جالب است که در مورد منشأ این کلیشه‌ها بیشتر بدانیم. اعضای این پژوهش متعقدند که شاید برخی افراد از این کلیشه‌ها استفاده می‌کنند تا در مقایسه با دیگران جالب‌ترو متفاوت‌‌تر به نظر برسند، به خصوص اگر خودشان از نظر دیگران خسته‌کننده باشند.
همه این بررسی‌ها بر روی شرکت‌کنندگانی از ایالات متحده و بریتانیا انجام شد. احتمالاً درک ما از خسته‌کننده بودن در فرهنگ‌های مختلف متفاوت است، پس ممکن است نتوانیم ویژگی‌های متعارف نام‌برده در این پژوهش را به همه فرهنگ‌ها تعمیم بدهیم. به عنوان مثال، در قسمت اول پژوهش، برخی افراد معتقد بودند که افراد خسته‌کننده علاقه به ورزش و مطالعه دارند، یا این که بازیگرها و روزنامه‌نگارها خسته‌کننده هستند. با این که تعداد این نوع نظرها کم بود، این نشان می‌دهد که چقدر دیدگاه افراد می‌تواند متنوع باشد.
جدا از این که ما چه کسی را خسته‌کننده در نظر می‌گیریم، احساس منفی ما به آنها می‌تواند یکسان باشد. وجود این باورهای کلیشه‌ای می‌تواند آسیب‌زا باشد، و به تنهایی و انزوای افراد مورد بحث در جامعه منتهی شود. پس، شاید بهتر باشد به جای این که به آنها چشم مجرم نگاه کنیم، همدلی و حمایت خود را از آنها دریغ نکنیم.
منبع:
بدون شرح